Zgodnie z ustawą Prawo farmaceutyczne, apteka zobowiązana jest zapewnić nieprzerwany dostęp do środków leczniczych. Produkty te można uzyskać zarówno bez recepty, jak też na jej podstawie, w niektórych placówkach również za pomocą wniosków na środki pomocnicze.

Recepty i wnioski na środki pomocnicze dają też w określonych przypadkach możliwość uzyskania zniżki na określone preparaty. Jest jeszcze jedna, nie za często praktykowana, metoda uzyskania leków. Dotyczy to zaopatrywania gabinetów lekarskich w środki potrzebne w codziennej praktyce lekarskiej. Choć mechanizm jest podobny, to czynności i prawne aspekty różnią się od detalicznego nabywania leków.

Jak wygląda wniosek?

Możliwe, że wiele osób spotkało się już z wnioskami na zaopatrzenie gabinetów lekarskich. Warto pamiętać, że wygląd takiego pisma jest zdefiniowany w ustawie i określone warunki dotyczące formy, musi spełniać. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 18 października 2002 r. precyzuje jakie informacje powinny być naniesione ze strony placówki zdrowotnej oraz ze strony apteki. Druk można ściągnąć ze stron ministerialnych, a niektóre oprogramowanie aptek daje możliwość wydrukowania takiego formularza także bezpośrednio w aptece.

Należy jednak pamiętać, iż nie wszystkie leki mogą być zrealizowane na podstawie powyższego dokumentu. Brak apteki zakładowej w placówkach opieki zdrowotnej powoduje, że ilość leków, które mogą się znaleźć na wniosku jest ograniczona prawnie. Taka informacja znajduje się w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 12 stycznia 2011 r. Powyższy, krótki dokument opisuje, jakimi środkami może dysponować gabinet lekarski i które z nich mogą znaleźć się na wniosku składanym do apteki. W przypadku niektórych preparatów kopia takiego dokumentu musi być również wysłana do hurtowni farmaceutycznej. Warto pamiętać, że druk zapotrzebowania ma czternastodniowy termin ważności. Dlatego też nierzadko warto upewnić się, co do dostępności preparatów w hurtowniach.

Apteka wniosek taki realizuje jak zwykłą receptę i jeśli nie zachodzi taka potrzeba, również ewidencjonuje ją w ten sposób. Zazwyczaj ilość pozycji, którą gabinet zapisuje na zapotrzebowaniu wynosi 5. Nie ma ograniczeń co do ilości wystawionych zapotrzebowań przez placówkę zdrowotną. Więcej dokumentów potrzebnych jest wówczas, gdy niezbędny jest zakup leku zawierającego w swoim składzie substancję z wykazu środków psychotropowych lub odurzającą.

Leki psychotropowe

Posiadanie leków zawierających w swoim składzie substancje zaliczone do związków psychotropowych jest w wielu przypadkach koniecznością. Niemniej, aby takie preparaty posiadać, placówka, która nie ma apteki zakładowej, musi zwrócić się o zgodę do Wojewódzkiego Inspektoratu Farmaceutycznego. Kwestia ta uregulowana jest przez rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 11 września 2006 r. Informacja na temat uzyskania takiego pozwolenia oraz niezbędnych dokumentów dostępna jest na stronie internetowej Inspektoratu, bądź  bezpośrednio w jego siedzibie.

Zdobycie takiej zgodny jest ważne, jeśli placówka opieki zdrowotnej nie dysponuje apteką zakładową. Jest też niezbędna, aby posiadać i użytkować leki zawierające środki psychotropowe oraz odurzające. Brak pozwolenia i stosowanie tych preparatów w ramach doraźnej pomocy, jest niezgodne z ustawą o przeciwdziałaniu narkomani z dnia 29 lipca 2005. Warto zweryfikować, czy stosowny dokument jest obecny w naszym zakładzie pracy. Wszelkie leki psychotropowe albo odurzające zakupione na podstawie recepty, a wchodzące w skład zestawu leków doraźnej pomocy, należy traktować jako niespełniające wymagań WIF.

Po uzyskaniu zezwolenia z Inspekcji Farmaceutycznej osoba uprawniona odpowiedzialna za środki psychotropowe oraz odurzające, wypełnia wniosek o zapotrzebowanie. Jest to inny typ wniosku niż ten, który stosowany jest przy zaopatrywaniu gabinetu lekarskiego w leki, które nie znajdują się w wykazie, a określony jest w załączniku do Dz.U.2006.169.1216. Złożony w aptece wniosek ma 14 dni ważności. Tylko na podstawie takiego dokumentu można w prawidłowy sposób zaopatrywać gabinety lekarskie, stomatologiczne i weterynaryjne w leki psychotropowe i odurzające. Każde inne pojawienie się takiego preparatu w placówce zdrowia jest niezgodne z ustawą o przeciwdziałaniu narkomanii i jej artykułem numer 42. Apteka po otrzymaniu prawidłowo wypełnionego dokumentu ewidencjonuje go jako lek pełnopłatny, zawierający w swoim składzie substancję psychotropową lub odurzającą i archiwizuje go razem z receptami na tego typu leki. Przypominamy, że do takiego wniosku nie jest potrzebna recepta, co często było praktykowane w przypadku wydawania środka psychotropowego. Przychodnia nie posiadająca apteki zakładowej musi oddelegować lekarza, który będzie zajmował się ewidencją tych leków oraz będzie opowiedzialny za ich bezpieczeństwo i warunki przechowywania, które powinny być tożsame z tymi w aptece.

Aktualny wykaz środków z grup P, N i R jest dostępny na witrynach rządowych, a wszelkie zmiany publikowane są na stronie Ministerstwa Zdrowia. Również wykaz leków, któremogą być stosowane w ramach doraźnej pomocy lekarskiej oraz lista leków stosownych przeciwwstrząsowo, jest publikowana w drodze rozporządzeń na stronach ministerialnych.

Co ważne, nie są to zmiany tak częste, jak lista leków refundowanych, jednak warto, aby apteki lub przychodnie często korzystające z mechanizmu zapotrzebowania, trzymały rękę na pulsie. W końcu dobrze byłoby, gdyby podczas kontroli gabinet nie dysponował lekiem niestosowanym podczas doraźnej pomocy, a apteka zapotrzebowaniem, na którym wypisano preparaty nieznajdujące się na wykazach leków stosowanych w pomocy doraźnej i w zestawach przeciwwstrząsowych. Aktualna informacja na ten temat znajduje się w Dzienniku Ustaw z dnia 27 stycznia 2011 poz. 94.

mgr farm. Maciej Czerwiński