Ogólnoświatowe dane wskazują, iż liczba osób otyłych lub z nadwagą wzrosła od roku 1980 roku z 857 milionów do 2,1 miliarda w 2013 roku. Założenie ONZ, aby zatrzymać wzrost otyłości do 2025 roku jest bardzo ambitne, ale i mało prawdopodobne do osiągnięcia bez wspólnych działań i współpracy wielu jednostek, podkreśla autorka projektu analizy otyłości na światową skalę.
Profesor Emmanuela Gakidou z the University of Washington wraz z zespołem przeprowadziła kompleksową analizę danych z wielu badań, raportów, światowej literatury naukowej, dotyczących występowania nadwagi i otyłości w 188 krajach w 21 regionach świata w latach 1988-2013. Nadwagę zdefiniowano jako wartość BMI powyżej 25kg/m2 i otyłość jako wartość BMI 30 kg/m2. Wyniki pokazują, iż wzrost otyłości jest dużo większy w niektórych krajach niż innych – ponad 50% otyłych z całego świata jest mieszkańcami 10 krajów.
Najwyższe wskaźniki otyłości obserwuje się w USA (13%), dalej w Chinach i Indiach (łącznie 15%), a następnie w Rosji, Brazylii, Meksyku, Egipcie, Niemczech, Pakistanie i Indonezji. W przeciwieństwie do innych zagrożeń dla zdrowia, takich jak palenie tytoniu czy niedożywienie, wskaźnik otyłości wciąż rośnie. Konieczne wydaje się pilne podjęcie globalnego przedsięwzięcia, w celu pomocy zwłaszcza krajom o niskim i średnim dochodzie w ograniczeniu nadmiernego spożywania kalorii, wzrostu aktywności fizycznej i aktywnego promowania zdrowego odżywania się.
[The Medical News]
Komentarze
[ z 6]
Fakt, że najwięcej otyłych osób znajduje się w Stanach Zjednoczonych wcale nie jest dla mnie zaskoczeniem. Natomiast państwa które zajmują kolejne miejsca w rankingu są dla mnie zdumiewające. Raczej nie przypuszczałabym, że Indie mogą plasować się w pierwszej trójce. Przecież jest to kraj w którym ludzie nie zarabiają wcale zbyt wiele pieniędzy, a jednocześnie powinni mieć całkiem sporo ruchu. Przecież w Indiach dochód w najwyższej mierze pochodzi z rolnictwa, które opiera się na naturalnych metodach uprawy pól. Sam ten fakt wymaga na większości osób zajmujących się uprawą do wzmożonej aktywności fizycznej podczas uprawy pól. Zbiory czy samo sianie przy wykorzystani zwierząt hodowlanych wymaga większego wysiłku niż uprawa polegająca na wykorzystaniu zmechanizowanych maszyn. Być może właśnie przez niski dochód w tym kraju i spożywanie żywności kiepskiej jakości i bogatej w węglowodany jak ryż, ziemniaki i makarony sprzyja nabieraniu masy ciała.
Ludzie się rozleniwili. Panuje pogląd, że zdrowe jedzenie jest drogie i skomplikowane, dlatego nie chcą zadawać sobie trudu, aby układać zdrowy jadłospis. Pojęcie „zdrowa żywność” odnosi się przede wszystkim do pokarmów które tworzone są w oparciu o naturalne składniki. Nie zawsze są one smaczne, za to dostarczają naszemu organizmowi większości niezbędnych składników odżywczych takich jak mikro – i makroelementy czy witaminy. Jednym z dość ważnych grup pokarmów zaliczanych do zdrowej żywności są tak zwane produkty light. Grupa tego typu żywności adresowana jest przede wszystkim do osób, które pragną szybko ale zdrowo i bezpiecznie zrzucić zbędne kilogramy.
Wprowadzanie bardziej zachodniej diety w niektórych krajach wschodzących może mieć gorszy wpływ na zdrowie i głód na świecie niż wzrost populacji. Dlaczego prawie co siódma osoba wieczorem będzie chodzić spać głodna? W końcu świat produkuje obecnie wystarczającą ilość żywności dla wszystkich. Dzisiejsze główne problemy w systemie żywnościowym nie są zasadniczo uzależnione od podaży w odpowiedzi na popyt, ale bardziej tym, jak żywność trafia z jedynie w określone miejsca. Głód - wraz z otyłością, nieprzyzwoitymi odpadami i przerażającą degradacją środowiska - jest wynikiem naszego zepsutego systemu żywnościowego. A wyzwanie, jakim jest wyprodukowanie wystarczającej ilości żywności, aby zaspokoić popyt, może wzrosnąć.
Prawdziwy kryzys prawdopodobnie wynika ze zmieniających się preferencji żywieniowych osób w niektórych dużych krajach wschodzących. Wzrost gospodarczy, urbanizacja i rosnąca zamożność coraz częściej powodują wzrost zapotrzebowania na wygodną, przetworzoną żywność, mięso i produkty mleczne - krótko mówiąc, bardziej zachodnią dietę. W bogatym świecie otyłość dotyka biedniejszych grup społeczeństwa, ponieważ zdrowa żywność jest często droższa. W krajach rozwijających się otyłość koncentruje się zazwyczaj na klasach średnich - na tych, którzy prowadzą bardziej siedzący tryb życia i spożywają więcej przetworzonej żywności. Jednocześnie konsumenci w bogatych krajach marnują prawie tyle samo żywności, co cała produkcja żywności w Afryce subsaharyjskiej. Więc podczas gdy rosnąca zamożność i zmieniające się diety z pewnością będą stanowiły pewne wyzwania w nadchodzących latach, powinniśmy zacząć od weryfikacji zawartości własnych lodówek i śmietników.
Cały czas się dziwię czytając informacje podobne do tych w artykule. Skoro wiele osób zdaje sobie sprawę jak szkodliwe jest palenie papierosów i rezygnuje z tego nałogu, to dlaczego wciąż istnieje tak duży problem jeżeli chodzi o otyłość? Przecież na całym świecie prowadzone są liczne kampanie, których celem jest zachęcanie do zdrowego odżywiania. Niestety równocześnie z tym, że zdrowy tryb życia jest bardzo szeroko promowany, tak samo w wielu mediach reklamuje się niezdrowe produkty. Wiele reklam jest naprawdę zachęcających, trafiając do najmłodszej części społeczeństwa, które jest na nie najbardziej podatne. A to właśnie w młodych wieku bardzo ważne jest rozpoczęcie dbania o swoje zdrowie. Wiele osób nie zdaje sobie sprawy z tego, że to jaki tryb życia prowadzimy od najmłodszych lat ma wpływ na nasze zdrowie w przyszłości. Dzieci bardzo często są rozpieszczane przez swoich najbliższych. Często dostają niezdrowe produkty chociażby w zamian za dobre oceny, czy też prawidłowe zachowanie. Wydaje mi się, że należałoby zmienić takie nawyki poprzez nagradzanie dzieci zdrowymi przekąskami. W dzisiejszych czasach jest ich coraz więcej i są coraz smaczniejsze. Początkowo zdrowa żywność przeznaczona dla dzieci nie zawsze smakowała dzieciom, jednak z upływem czasu zupełnie się to zmieniło. W utrzymaniu prawidłowej wagi w znacznym stopniu utrudniają przekąski kupowane w szkolnych sklepikach. Niestety w wielu z nich wciąż istnieje bardzo wiele niezdrowych produktów, które są wysokoprzetworzone, często zawierają dużo tłuszczu oraz cukrów prostych, które sprzyjają rozwojowi otyłości. Jeżeli chodzi o nawyki żywieniowe to warto jest również wspomnieć o tym, że młode osoby jedzą pokarmy o nieregularnych porach. Bardzo dużym błędem, dosyć powszechnym jest pomijanie śniadań. Wiele osób tłumaczy to tym, że rano brakuje im czasu. Przecież posiłek można przygotować dzień wcześniej i chociażby przechowywać w lodówce. Śniadanie to najważniejszy posiłek w ciągu dnia. Dzięki niemu metabolizm zostaje pobudzony do działania po całej nocy przerwy. Regularne spożywanie, pełnowartościowych śniadań ułatwia utrzymanie prawidłowej masy ciała. Dzięki temu jesteśmy chronieni przed rozwojem licznych chorób cywilizacyjnych, które stanowią również zagrożenie dla najmłodszej części społeczeństwa. Warto wspomnieć, że rodzice odgrywają bardzo dużą rolę jeżeli chodzi o nawyki swoich dzieci. W pierwszych latach życia to właśnie oni są autorytetami dla swoich pociech. Jeśli widzą, że ich rodzice nie dbają o swoje zdrowie, jedząc niezdrowe produkty oraz nie uprawiając aktywności fizycznej to bardzo często powielają te schematy. Nawyki, które dzieci nabywają w pierwszych kilku-kilkunastu latach swojego życia często towarzyszą im w przyszłości. Wydaje mi się więc bardzo ważne, aby dbać o to, żeby były jak najlepsze. Otyłość to bardzo poważna choroba, która przyczynia się nie tylko do problemów fizycznych. Na skutek jej pośrednio może również dochodzić do zaburzeń psychicznych. W dzisiejszych czasach osoby z nadwagą lub otyłością są często wyśmiewani przez swoich rówieśników co może niejednokrotnie przyczynić się do rozwoju depresji. Zdrowe odżywianie i dbanie o siebie w ostatnim czasie stało się bardzo modne. Znane osoby cały czas pokazują jak jedzą zdrowe produkty, chodzą na siłownie. Stało się to więc wyznacznikiem tego jak należy postępować. Oczywiście z jednej strony jest to bardzo dobra metoda na promowanie zdrowego stylu życia, jednak większość osób, które spędza stanowczo zbyt dużo czasu na portalach społecznościowych traktuje to zbyt poważnie i często jest bardzo nietolerancyjna w stosunku do osób, które o siebie nie dbają. Zdarza się, że takie sytuacje są motywacją do tego, że dana osoba całkowicie zmienia swoje życie. Niestety zdarzają się przypadki, że takie osoby bardzo przejmują się zdaniem innych i może dochodzić u nich do rozwoju zaburzeń psychicznych. Jak widzimy otyłość to bardzo złożony problem, z którym powinniśmy jak najszybciej sobie poradzić. Problemem, który przyczynia się do tego, że wiele osób rezygnuje z aktywności fizycznej jest stosunkowo łatwy dostęp do konsoli czy komputerów. Wiele osób swój wolny czas spędza przy telefonie czy tablecie. Problem ten w dużej mierze dotyczy dzieci. Dawniej ciężko było nakłonić dziecko aby wróciło do domu. Zabawa z rówieśnikami na świeżym powietrzu była największą atrakcją. Teraz wszystko się odmieniło. Aktualnie ciężko jest zachęcić dziecko aby wyszło na zewnątrz, pobiegało, wyszło na spacer z psem. Trzeba namawiać dzieci do uprawiania sportu chociażby poprzez wspólne wycieczki rowerowe czy wypady na basen. Liczba ścieżek rowerowych cały czas wzrasta. Rowerem można dojechać w bardzo ciekawe miejsca, istnieje więc możliwość połączenia przyjemnego z pożytecznym. Nie możemy pozwalać na to, aby najważniejszym światem dzieci, był ten wirtualny. Całkowicie zabiera on dzieciństwo oraz kreatywność, a także może przyczyniać się do rozwoju wielu chorób poprzez brak aktywności fizycznej.
Według raportu International Obesity Task Force (IOTF) 155 milionów dzieci na świecie będących w wieku szkolnym wykazuje nadwagę lub otyłość. Wśród nich 30–45 milionów to otyłe dzieci i młodzież w wieku 5–17 lat oraz 22 miliony otyłych dzieci w wieku poniżej 5 lat. W Stanach Zjednoczonych ocenę tendencji kształtowania się masy ciała dzieci i młodzieży w wieku od 6 do 17 lat prowadzono cyklicznie w latach: 1963–1965, 1966–1970 (NHES, National Health Examination Survey), 1971–1974, 1976–1980, 1988–1994 (NHANES I, NHANES II, NHANES III, National Health and Nutrition Examination Surveys). Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono, że stopniowo zwiększała się liczba osób o wskaźniku masy ciała (BMI, body mass index) przekraczającym wartość 95. centyla. W latach 1988–1994 było to 11% dzieci i młodzieży, a u kolejnych 14% objętych badaniami wartości BMI mieściły się między 85. a 95. centylem. Największy przyrost masy ciała badanych nastąpił w okresie między badaniami NHANES II i NHANES III. Manson i wsp. przytaczają dane z raportu National Center for Health Statistic, Centers for Disease Control and Prevention, według których w Stanach Zjednoczonych częstość nadwagi i otyłości u dzieci i młodzieży wzrasta w podobnym tempie, jak w populacji osób dorosłych, a otyłość występuje u około 15% osób w wieku rozwojowym. Należy dodać, że aktualne dane wskazują na występowanie nadwagi i otyłości u 131 milionów dorosłych obywateli w Stanach Zjednoczonych. Na podstawie wyników badań przeprowadzonych w ciągu ostatnich 2–3 dziesięcioleci w Brazylii, Stanach Zjednoczonych, Chinach i Rosji Wang i wsp. dokonali analizy porównawczej występowania nadwagi i otyłości u dzieci w wieku od 6 do 18 lat zamieszkujących te kraje. Wyniki uzyskane przez autorów wskazują na wzrost częstości wymienionego odchylenia od normy z 4,1% do 13,9% w Brazylii, z 6,4% do 7,7% w Chinach oraz z 15,4% do 25,6% w Stanach Zjednoczonych. Jedynie w Rosji liczba dzieci z nadmierną masą ciała zmniejszyła się z 15,6% do 9%, przy jednoczesnym wzroście w populacji liczby dzieci o masie ciała mniejszej od normy (wzrost z 6,9% do 8,1%). Wyniki przytoczonej analizy zbiorczej mają tym większe znaczenie, że łączna liczba ludności wymienionych krajów stanowi około 1/3 ludności świata. W porównaniu ze Stanami Zjednoczonymi liczba otyłych dzieci w Kanadzie w ostatnich dekadach XX wieku była mniejsza — jej występowanie oceniono na 10% wśród chłopców i 9% wśród dziewczynek. Jednak już wyniki badań opublikowanych w 2000 roku wskazały na wysoki odsetek dzieci i młodzieży (w wieku 2–19 lat), rodowitych mieszkańców Kanady, którzy mieli nadwagę. Było to 27,7% chłopców i 33,7% dziewcząt. W opracowaniu opublikowanym przez członków działającej od 2004 roku Obesity Consensus Working Group, podsumowującym wyniki badań dotyczących występowania otyłości u dzieci w różnych krajach, autorzy zwrócili uwagę na narodowościowe zróżnicowanie narastania problemu otyłości. Dane zawarte w tym opracowaniu, dotyczące częstości nadwagi i otyłości wśród dzieci i młodzieży w Stanach Zjednoczonych, pokrywają się z danymi prac cytowanych poprzednio. Autorzy podali, że w Australii częstość nadwagi w ciągu ostatnich 10 lat wśród chłopców wzrosła do 15% i do 15,8% — wśród dziewcząt, a otyłość rozpoznaje się u 4,5% chłopców i 5,3% dziewczynek. Zwiększa się również odsetek dzieci z nadmierną masą ciała w krajach rozwijających się — regiony o największym wzroście liczby dzieci z nadwagą to kraje Środkowego Wschodu (7%), Północnej Afryki (8%), Ameryki Łacińskiej i Karaibów (4,5–7%). Dane z piśmiennictwa obrazowo podsumowali Ebbeling i wsp., którzy, analizując dostępne publikacje, obliczyli, ile razy wzrosła liczba dzieci otyłych i wykazujących nadwagę w 12 krajach położonych na różnych kontynentach. Według cytowanych autorów liczba ta, na przykład w Stanach Zjednoczonych wśród dzieci w wieku 6–11 lat w ciągu ostatnich 25 lat, zwiększyła się około 3,3-krotnie, natomaist u dzieci japońskich w podobnym wieku około 2,3 raza w ciągu 20 lat. Na tle przytoczonych danych interesująca jest analiza występowania nadwagi i otyłości w krajach europejskich. Lissau i wsp. opublikowali wyniki badań przeprowadzonych w latach 1997–1998 wśród 15-latków w 13 krajach Europy (Austria, Belgia, Czechy, Dania, Finlandia, Francja, Niemcy, Grecja, Irlandia, Litwa, Portugalia, Słowacja, Szwecja) w porównaniu ze Stanami Zjednoczonymi i Izraelem. Okazało się, że największe rozpowszechnienie nadwagi i otyłości w tej grupie wiekowej występuje w Stanach Zjednoczonych, a w następnej kolejności — w Grecji i w Portugalii. Najmniejsza częstość otyłości charakteryzowała mieszkańców Litwy. Niewątpliwy wpływ na takie zróżnicowanie stanu odżywiania mają różnice etniczne, kulturowe i żywieniowe charakteryzujące poszczególne kraje świata. Badania przekrojowe na temat tego zagadnienia, przeprowadzone w Anglii i w Szkocji w latach 1974, 1984 i 1994 wskazały na niewielkie zmiany częstości nadwagi lub otyłości u dzieci w wieku od 4 do 11 lat w okresie między pierwszym a drugim badaniem. W Anglii w latach 1984–1994 częstość nadwagi wśród chłopców wzrosła z 5,4% do 9,0%, a wśród dziewczynek — z 9,3 do 13,5%, natomiast w Szkocji wśród chłopców wzrosła z 6,4% do 10%, a wśród dziewczynek — z 10,4% do 15,8%. W tym samym okresie częstość otyłości w Anglii wzrosła do 1,7% chłopców i do 2,6% u dziewczynek, a w Szkocji do 2,1% chłopców i do 3,2% u dziewczynek. W 1996 roku Reilly i Dorosty określili częstość nadwagi wśród angielskich 6-latków na 22% i na 31% u 15-latków, a otyłość na 10% u 6-latków i 17% u dzieci w wieku 15 lat. W Finlandii w ciągu 2 ostatnich dziesięcioleci XX wieku liczba dzieci ze zbyt dużą masą ciała wzrosła do 16,7% w populacji chłopców i do 9,8% w populacji dziewczynek. Według cytowanego już raportu opracowanego przez międzynarodowy zespół ekspertów (Obesity Consensus Working Group) w Finlandii otyłość obecnie rozpoznaje się u 4,9% 15-letnich chłopców i u 5,1% dziewcząt w tym wieku. Autorzy raportu dokonali ponadto zestawienia częstości nadwagi (BMI ≥ 85. centyla) i otyłości (BMI ≥ 95. centyla) w innych krajach Europy. Okazało się, że w krajach Europy Zachodniej odsetek otyłych chłopców i dziewcząt w wieku 15 lat wynosi odpowiednio: 5,1% i 4,4% w Austrii, 5,2% i 5,8% w Belgii, 3,2% i 6,5% w Danii, 2,7% i 4% we Francji, 5,4% i 5,1% w Niemczech. W krajach Europy Południowej odsetki te są wyższe, na przykład w Grecji wynoszą 10,8% i 5,5%, a w Portugalii — 5,2% i 6,7%. Częstość nadwagi w populacji 15-latków w wymienionych krajach jest zdecydowanie wyższa niż występowania otyłości. Największa jest w Grecji, gdzie występuje u 28,9% chłopców i u 16,4% dziewcząt. Według danych opublikowanych przez International Obesity Task Force w innym kraju Europy Południowej — we Włoszech — 36% 9-letnich dzieci wykazuje nadwagę lub otyłość. W Hiszpanii 26,6% uczniów w wieku 9–13 lat ma nadwagę, a 3,9% jest otyłych. Według raportu IOTF w krajach Europy Północnej nadwagę stwierdzono u 10–20% dzieci, a w krajach Europy Południowej — u 20–35% dzieci. W krajach postkomunistycznych otyłość aktualnie rozpoznaje się u następującego odsetka 15-letnich chłopców i dziewcząt: w Republice Czeskiej odpowiednio u 1,9% i 3,5%, w Słowacji u 4,4% i 1,1%, na Litwie u 0,8% i 2,1% . Opracowania dotyczące problemu nadwagi i otyłości u dzieci polskich są nieliczne i dotyczą dzieci w różnym wieku. W latach 80. XX wieku wyniki badań publikowały poszczególne ośrodki regionalne, definiując otyłość jako masę ciała większą o co najmniej 20% od prawidłowej. Na podstawie tego kryterium w latach 1981–1983 w Lublinie otyłość rozpoznano u 8,9% dziewcząt i u 7,6% chłopców w wieku 7–18 lat , w Katowicach u 13,8% dzieci w wieku od 3 miesięcy do 3 lat, w Łodzi u 2,6% dzieci 4-letnich. W latach 1983–1985 otyłość stwierdzono u 0,9% trzylatków w Łodzi, a w latach 1983–1984 u 6,7% dzieci warszawskich w wieku przedszkolnym i szkolnym. W podobnym czasie Charzewska i Figurska określiły występowanie otyłości u 7–8 letnich chłopców z Warszawy na 22,8%. Jako kryterium otyłości autorki przyjęły zawartość tłuszczu (określoną na podstawie pomiarów 4 fałdów skórno-tłuszczowych, wzoru Brooka i równaniu Siri) większą lub równą 25% masy ciała. W latach 90. XX wieku Muchacka i wsp. stwierdziły otyłość u 9,4% dzieci szkolnych mieszkających w Katowicach. Badania populacyjne oceniające występowanie nadwagi i otyłości u dzieci w wieku 6–17 lat przeprowadzono w Polsce w roku szkolnym 1994–1995, posługując się siatkami skorelowanymi proporcji masy ciała do wzrostu opracowanymi przez Instytut Matki i Dziecka. Nadwagę stwierdzono u 8,7% dzieci i młodzieży, a otyłość u 3,4%. Nadmiar masy ciała występował znamiennie częściej u dziewcząt niż u chłopców oraz mieszkających w mieście niż na wsi. Pod tym względem przeważały województwa zachodniej i centralnej Polski. Wyniki badań prowadzone następnie przez ośrodki regionalne wskazują, że w Polsce częstość otyłości również wzrasta, ale jednocześnie występują duże różnice lokalne. Mazur i wsp. ocenili występowanie nadwagi i otyłości u dzieci szkół podstawowych województwa podkarpackiego według współczesnych kryteriów rozpoznawania tych odchyleń od normy, czyli na podstawie odpowiednio 90. i 97. centyla dla BMI (wg siatek Instytutu Matki i Dziecka) oraz według kryteriów IOTF. W badaniach tych autorów nadwagę stwierdzono u około 8% chłopców i 10,5% dziewczynek, a otyłość u około 7% chłopców i 11% dziewczynek. Dokładne porównanie wyników prac polskich autorów, ze względu na niejednolite kryteria zastosowane w celu oceny stanu odżywienia, a także zróżnicowanie wiekowe badanych dzieci, nie jest możliwe. Można jednak zauważyć tendencję do zwiększania się odsetka dzieci wykazujących nadmiar masy ciała, potwierdzają się także w obserwacje autorów cytowanych poprzednio prac dotyczących epidemiologii otyłości w krajach Europy i innych kontynentów. Przy znanych zaburzeniach metabolicznych, które wykazują związek z otyłością, wzrost jej częstości jest zjawiskiem niekorzystnym dla zdrowia społeczeństw. Programy prozdrowotne powinny być opracowane i skierowane przede wszystkim do dzieci i młodzieży, ponieważ — jak wynika z przedstawionej analizy danych epidemiologicznych — epidemia otyłości rozpoczyna się w wieku rozwojowym. ( publikacja: p. Anna Obuchowicz)